درباره این اثر

حضرت عبد البهاء می فرمایند:” کلمات مکنونه تلاوت نمائید و به مضمون دقت کنید و به موجب آن عمل نمائید.”1 اثر حاضر تلاشی است در راستای بهره گیری از هنر موسیقی در جهت تعمق هرچه بیشتر در این اثر گرانقدر، دریافت معانی و مفاهیمش و نهایتا به کارگیری آن بر اساس بیان حضرت عبدالبهاء.

در مجموعۀ پیش رو که به همت گروه “رَنّان” تهیه گردیده است، سعی شده کلام مبارک در درجۀ اول اهمیت قرار گیرد و موسیقی- تنها به عنوان ابزاری در جهت تأثیر هرچه بیشتر کلام- در خدمت آن باشد. بنابراین برخلاف بعضی آثار موسیقایی ساخته شده بر متون مذهبی در گذشته، آنچه در اینجا مطمح نظر بوده در وهلۀ اول رعایت اصول تلفیق کلام و موسیقی است و نه استفادۀ صرف و همه جانبه از تکنیک های متنوع آهنگسازی. بدین ترتیب بدیهی است بعضی از امکانات، فنون و گاه عناصر اساسی آهنگسازی از قبیل ملودی پردازی، بسط و گسترش(دولپمان)، فرم و … ممکن است در درجۀ دوم اهمیت قرار گرفته باشند.

این مجموعه شامل یک مقدمه (که در ابتدای فقرۀ اول قرار گرفته) و تِرَک های مجزایی است که هریک شامل یکی از فقرات کلمات مبارکۀ مکنونه می باشد.
مقدمه، روایتی است موسیقایی از خلقت: سازهای زهی در محدودۀ بم با اجرای نتی ممتد و واحد در فاصلۀ ” اُکتاو”، مقدمه را آغاز می کنندکه سمبلی است از احدیت. فاصلۀ “اکتاو” که در موسیقی کامل ترین فاصله می باشد ضمناً اشاره است به کمال صرفۀ عالم حق. این فاصله که صورت دیـگری از فاصـلۀ “اول” در موسیـقی است از سـوی دیگر سمبل ” احدیت” اسـت که نمـاد آن اولین حرف الفبا (الف به حساب جُمَل معادل عـدد 1می باشد) اسـت. ” الـف” در اصـطلاح عـــرفا[i] دالّ بر” غیب منیع لا یدرک” است.2
اول صادره از عالم حق که عالم امر است دومین نتی است که توسط بادی های برنجی به اجرا در می آید. (حرف “ب” به حساب جُمَل معادل عدد 2 است که سمبل انسان کامل و مظاهر مقدسه است. چنان که در هر دوری شموس مقدسه سر آغاز کتب خود را با حرف “ب” آغاز نموده اند) 3

سـازهای بادی نیـز همواره سـمبل انسان کامل یا مظاهر ظهور بوده اند. وجه شبه در اینجا “خالی بودن” است چنان که بتوانند نفحۀ الهی را به گوش مردمان برسانند.4 از سوی دیگر، سازهای بادی برنجی در اعصارگذشته به عنوان وسیله ای برای خبر رسانی مورد استفاده قرار می گرفته اند چنان که امروزه نیز هنوز علامت “پُست” ساز بادی برنجی هورن است.این ساز در مقدمه به عنوان سمبل انبیاء (خبر رسانان) به کار رفته است. فاصله ای که هورن ها اجرا می کنند، فاصلۀ پنجم است که بعد از “اکتاو”کامل ترین فاصله در موسیقی است و نمایانگرکامل ترین مرتبۀ وجود بعد از عالم حق، یعنی عالم امر است. ضمناً عدد پنج معادل با کلمۀ “باب” به حساب جمل می باشد که اشاره ای است به اولین مظهر امر در این دور مبارک . فاصلۀ بعدی فاصلۀ نهم است که رمز کلمۀ “بهاء” می باشد و سپس فاصلۀ سوم آکورد به گوش می رسد که نماد سومین مرحلۀ خلقت یعنی عالم خلق است.
بدین ترتیب عالم خلق به واسطۀ عالم امر و در آخرین مرحلۀ خلقت به منصۀ ظهور می رسد (”لولاک لما خلقت الافلاک”).5
چنان که در قرآن کریم آمده است خلقت روحانی عالم بعد از دوبار نفخ در صوراتفاق می افتد: “یوم ینفخ فی الصور”6. “نفخ در صـور اسـرافـیل نـشان قیامت است…یک بار بدمد همۀ زندگان مرده شوند بار دیگر بدمد مردگان زنده شوند…” 7.
نفخۀ اول شامل فاصلۀ پنجم است که اشاره به ظهور حضرت باب دارد و نفخۀ دوم فاصلۀ پنجم دیگری است که نسبت به نت اول (تونیک) فاصلۀ نهم می سازد که اشاره است به ظهور حضرت بهاءالله (بهاء به حساب جمل معادل عدد 9 است). سپس عالم ارواح و عقول از نفخۀ الهی خلق بدیع روحانی می شود که این رویداد عظیم توسط سازهای کوبه ای ارکستر به نمایش در می آید . بدیـهی است که چنان که خلقت عالم لمحه ای بیشتر به طول نمی انجامد (کن فیکون) پس مقدمه نیز باید در نهایت ایجاز به انجام برسد.

در ادامه، فقرۀ اول از نصایح الهیه آغاز می شود و فقرات کلمات مکنونه یکی پس از دیگری از جبروت عزّت به عالم ناسوت نازل می گردند. از این پس موسیقی تلاش می کند تا پا به پای کلام پیش رود و در حد امکان به تصویر سازی آن پردازد.
برای بسیاری از مفاهیم کلیدی کلمات مکنونه ” تم”ها یا “موتیف”های ثابتی در نظر گرفته شده که هر گاه آن مفهوم مورد نظر بوده است در جای خود به کار رفته اند. این شیوه که در آهنگسازی استفاده از “لایت موتیف” (Leitmotif) نام دارد، علاوه بر ایجاد وحدت فرمال در کل اثر، القای هرچه بیشتر مفاهیم مستتر در فقرات مختلف را بر عهده دارد. مثـلا بخـشی از ملودی مقدمۀ فقرۀ 7 (با موضـوع وصل) درفقرۀ 8 نیز که مفهوم کلی آن سیر سالک و رسیدن به مراتب انس است به صورت سوژۀ “فوگ”8به کار رفته است. از طرف دیگر همین تم (به صورت کاملا تغییر یافته) در مقدمۀ فقرۀ 3 (با موضوع عشق) مورد استفاده قرار گرفته؛ از آن جهت که با مخاطب فراز 7(پسر حب) رابطه دارد.9 گـاه ارتباط بعضـی مضـامین مشـترک در فقرات کلمات مکنونه در وهلۀ نخست ممکن است به راحتی دریافت نشود. مثلا جمال مبارک در فقرۀ 36 (ای پسر تراب،حکمای عباد آنانند که…) بندگان را نصیحت می فرمایند که “تا سمع نیابند لب نگشایند” و خود نیز در فقرۀ اول “صاحبان هوش و گوش “را مخاطب قرار می دهند و به این ترتیب بنفسه این پند را به اجرا می گذارند. بنابراین تم استفاده شده در فقرۀ اول (ای صاحبان هوش و گوش) در فقرۀ 36 – البته با تغییراتی- مجدداً به کار رفته است. توجه به چگونگی استفاده از لایت موتیف ها می تواند به ما، در درک جدید از مفاهیم مشترک در فقرات کلمات مکنونه یاری رساند.
در یک تقسیم بندی کلی شاید بتوان فقرات کلمات مکنونه را به دو دسته تقسیم کرد : یک دسته فقراتی هستند که لحنی ملایم، لیِّن وگاه عاشقانه و تشویق آمیز دارند. این فقرات، تجلی صفات جمالیۀ عالم حق هستند. در مجموعۀ حاضر اجرای این بخش از کلمات مکنونه غالبا ًهمراه با آواز صورت گرفته است: در قالب های مختلف همخوانی (Choir)،تک خوانی(Solo) و… دستۀ دوم، فقراتی هستند که تجلی صفات جلالیۀ عالم حق می باشند و لحنی شدیدتر دارند .این دسته غالباً به صورت دکلمه اجرا شده اند و مضامین آن ها به چند دسته قابل تقسیم است: توصیه، افسوس، کنایه، انتقاد، هشدار، انذار و اخطار. برای اجرای هر گروه از این حالت ها گوینده ای معین انتخاب شده، به نحوی که لحن و رنگ(Timbre) صدا با مضمون، تناسب لازم را داشته باشد .در تقسیم بندی آوازی یا دکلمه بودن فقرات، گاه، ملاحظات دیگری از قبیل طولانی بودن یا کوتاه بودن آن ها نیز مدّ نظر بوده است.
شماره گذاری فقرات بر مبنای نسخۀ ترجمه شدۀ حضرت ولی امرالله به انگلیسی صورت گرفته که در دو مورد با نسخه های قدیمی تر فارسی متفاوت است: فقرات 19 و 20 در ترجمۀ انگلیسی یک فقره در نظر گرفته شده اند و فقرۀ ماقبل مؤخره (ای دوستان من، سراج ضلالت را…) در ترجمۀ مولای محبوب به عنوان فقرۀ 35 در نظر گرفته شده است.
از آنجا که رسم الخطّ زبان فارسی نسبت به گذشته تغییراتی کرده است، در نگارش متون کلمات مکنونه در نسخۀ حاضر، مبنا، مفادچاپ نهم “دستور خط فارسی” مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی” در نظرگرفته شده که این امر باعث ایجاد تفاوت هایی در شیوۀ نگارش نسبت به نسخ قبل شده است. در مواردی که تردیدی در چگونگی صحیح خواندن بعضی از فقرات وجود داشته است از روش هایی چون مقابله با ترجمۀ انگلیسی حضرت ولی محبوب امرالله و همچنین مشورت با مطلعین و صاحب نظران استفاده گردیده است تا مجموعۀ حاضر با کمترین میزان خطا تهیه شده و در اختیار عزیزان قرار گیرد. باشد که مقبول طبع افتد.